Fundacja POMOCOWNIA powołała Zespół Opiniodawczy, który jest gotowy do przyjmowania zleceń Sądów Okręgowych oraz Rejonowych w zakresie opiniowania sądowo – psychologicznego w sprawach opiekuńczo – wychowawczych.

Fundacja zatrudnia Specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w zakresie opiniowania oraz biegłych Sądowych. Dysponujemy odpowiednim lokalem, badania realizujemy na bieżąco, bez okresu oczekiwania. 

NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA

Kto może zlecić opracowanie opinii psychologiczno – pedagogicznej? 

W przypadku spraw opiekuńczo – wychowawczych oraz postępowań rozwodowych diagnozę rodziny i sporządzenie opinii zleca Sędzia (odpowiednio Sądu Rejonowego lub Okręgowego) prowadzący daną sprawę. Sędzia wydaje odpowiednie postanowienie, w którym wskazuje jacy specjaliści powinni przeprowadzić badanie (psycholog, pedagog, psychiatra itp.), kogo opinia ma dotyczyć (np. rodzice, dzieci, dziadkowie ojczyści lub macierzyści) oraz na jakie tezy / pytania specjaliści w ramach przygotowania opinii mają odpowiedzieć (np. ocena więzi pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny, predyspozycji opiekuńczo – wychowawczych rodziców, zdrowia psychicznego rodzica / rodziców lub dziecka itp.). Sąd wskazuje także jaka instytucja ma opinię sporządzić (Zespół Opiniujący Fundacji POMOCOWNIA, Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów, biegły sądowy).

Kto może opiniować na potrzeby postępowania Sądowego? 

Istnieją obecnie trzy możliwości realizacji badań i sporządzania opinii na potrzeby postępowania sądowego. 

Pierwszą opcją jest diagnoza przez Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów (OZSS, dawniej RODK). Obecnie największym minusem tego rozwiązania jest bardzo długi czas oczekiwania na realizację badania. W zależności od Sądu Okręgowego, pod który podlega OZSS czas ten z reguły wynosi od kilku miesięcy do około roku. Warto podkreślić, że w przypadku nasilonego konfliktu pomiędzy rodzicami, przemocy okołorozwodowej, zaburzeń więzi wynikających z okresowego braku kontaktu dziecka z jednym z rodziców itp. tak długi czas oczekiwania na badanie nie jest wskazany. W sprawach trudnych, konfliktowych potrzebne są często niezwłoczne decyzje prowadzące do normalizacji sytuacji rodziny, w szczególności zaś małoletnich. 

Drugim rozwiązaniem jest realizacja badania przez biegłego z tzw. „listy”. Każdy Sąd posiada listę powołanych biegłych (umieszczoną na stronie internetowej Sądu), w różnych specjalizacjach (lekarze, psycholodzy, pedagodzy, ale także inni specjaliści np. w zakresie budownictwa, rzeczoznawcy itp.), którym Sędzia może zlecić przeprowadzenie badania lub ekspertyzy. Sąd, stosując to rozwiązanie, w postanowieniu wskazuje biegłego, któremu zleca sporządzenie opinii – w tym przypadku czas oczekiwania jest zwykle krótszy niż w przypadku OZSS. 

Obecnie trzecią możliwością jest realizacja badania i wydanie opinii przez Zespół Opiniujący Fundacji POMOCOWNIA. W tym zakresie z Fundacją współpracują specjaliści z bogatym doświadczeniem w zakresie opiniowania w toku postępowań sądowych. Czas oczekiwania na przeprowadzenie badania i wydanie opinii jest w tym przypadku najkrótszy. Specjaliści z Zespołu Opiniującego Fundacji stosują  standardy metodologiczne oraz etyczne odpowiadające tym, których wymaga się od pracowników OZSS czy biegłych sądowych oraz wytyczne dla poszczególnych zawodów (np. psycholog, psychiatra). 

Jacy specjaliści najczęściej wchodzą w skład opiniujący w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, w tym rozwodowych? 

W przypadku spraw rodzinnych i opiekuńczych, w tym w zakresie postępowań rozwodowych skład zespołu opiniującego tworzą najczęściej psycholog i pedagog lub dwóch psychologów (z czego jeden powinien mieć wówczas uprawnienia pedagogiczne). Ponadto, Sąd w uzasadnionych okolicznościach może poszerzyć skład opiniujący o lekarza psychiatrę (badanie osoby dorosłej) lub specjalistę psychiatrii dzieci i młodzieży. Dzieje się tak najczęściej, gdy wobec przynamniej jednego z rodziców zachodzi podejrzenie występowania zaburzeń psychicznych, które mogą rzutować na możliwość wywiązywania się z czynności opiekuńczo – wychowawczych lub gdy potrzebna jest ocena stanu zdrowia psychicznego dziecka. Zdarza się, że w opracowaniu opinii uczestniczy seksuolog, neurolog lub lekarz innej specjalizacji. Każdorazowo skład zespołu opiniującego wskazuje Sąd w postanowieniu zlecającym realizację badania. Może się też zdarzyć sytuacja, w której specjaliści po zapoznaniu się z aktami sprawy i materiałem dowodowym uznają, że zachodzi potrzeba rozszerzenia składu badającego. Wówczas zespół zwraca się do sądu z wnioskiem o zmianę postanowienia zlecającego realizację diagnozy poprzez poszerzenie składu opiniującego (co Sąd może przyjąć lub odrzucić). 

Po co opracowuje się opinię psychologiczno – pedagogiczną?              

Opinia psychologiczno – pedagogiczna ma pomóc Sędziemu w podjęciu nierzadko kluczowych decyzji dotyczących rodziny np. w zakresie władzy rodzicielskiej, realizacji kontaktów, form sprawowania opieki. Biegli lub specjaliści po przeprowadzeniu diagnozy odpowiadają na tezy / pytania Sądu, które zostały zlecone w postanowieniu. 

Przykładowe tezy/pytania: 

 – ocena predyspozycji opiekuńczo-wychowawczych rodziców, 

– ocena relacji małoletnich z rodzicami i ich więzi emocjonalnych z każdym z rodziców, 

– wskazanie optymalnych kontaktów z dziećmi tego z rodziców, z którym małoletni po orzeczeniu    rozwodu nie będą przebywać na stałe,

– ocena czy zachowania któregokolwiek z rodziców powodują konflikt lojalnościowy u dzieci,

– wskazanie czy strony powinny podjąć jakikolwiek działania terapeutyczne lub podnoszące swoje kwalifikacje rodzicielskie, a jeśli tak to jakie. 

Kiedy Sąd może zlecić przeprowadzenie diagnozy psychologiczno – pedagogicznej? 

Sąd zleca realizację diagnozy i sporządzenie opinii z urzędu, jeśli zachodzą odpowiednie przesłanki (np. zagrożone jest dobro dziecka, toczy się z udziałem nieletniego postępowanie o popełnienie czynu karalnego lub demoralizację). W przypadku spraw rodzinnych, w tym postępowań rozwodowych najczęściej Sąd zleca realizację opinii na wniosek jednej ze stron (wnioskodawcy, uczestnika postępowania, powoda lub pozwanego). Jeśli strona wnosząca o sporządzenie opinii reprezentowana jest przez pełnomocnika – adwokat składa w jej imieniu ww. wniosek (pisemnie lub ustnie podczas posiedzenia Sądu). Należy pamiętać, że potrzeba sporządzenia opinii powinna zostać odpowiednio uzasadniona np. koniecznością oceny kompetencji rodzicielskich; więzi emocjonalnych łączących dzieci z rodzicami; podejrzeniem, że predyspozycje opiekuńczo – wychowawcze do pełnienia bezpośredniej opieki nad dziećmi jednego z rodziców są niewystarczające; diagnozy tego jaki będzie najlepszy sposób realizacji kontaktów dziecka / dzieci z rodzicem, z którym nie będą na stałe zamieszkiwać po orzeczeniu rozwodu; czy przez wzgląd na dobro dziecka istnieje możliwość pełnienia przez rodziców opieki w sposób naprzemienny i wiele innych.  Należy pamiętać, że to Sąd zleca sporządzenie opinii oraz wskazuje zakres pytań lub twierdzeń, do których specjaliści powinni się ustosunkować po przeprowadzeniu diagnozy z udziałem rodziny. 

Kto ponosi koszty związane ze sporządzeniem opinii? 

W sprawach rodzinnych, w tym rozwodowych koszty związane z diagnozą i opracowaniem opinii najczęściej ponoszą strony – solidarnie po połowie. Jednakże Sąd w uzasadnionych sytuacjach może zastosować inne rozwiązanie, np. obciążyć kosztami jednego z rodziców, ustalić inny ich podział, co uzależnione jest udokumentowaną sytuacją materialną każdej ze stron. W Fundacji POMOCOWNIA specjaliści najpierw dokonują analizy akt (odpłatnie – 600 zł), na podstawie której wskazują ostateczny koszt sporządzenia opinii. Ostateczny koszt uzależniony jest od złożoności sprawy, potrzeb danej rodziny, liczby osób badanych, liczby specjalistów zaangażowanych w przygotowanie opinii, przedmiotu badań i ilości tez/pytań sądu do zweryfikowania, rodzaju narzędzi diagnostycznych wykorzystanych do jej opracowania.

Co w przypadku, gdy jedna ze stron nie włada językiem polskim? 

Jeżeli jedna ze stron pochodzi z zagranicy i nie włada biegle językiem polskim, opinia również może zostać opracowana. Wówczas podczas wywiadu diagnostycznego tego rodzica obecny jest tłumacz przysięgły, który zostaje powołany przez Sąd z listy dostępnych profesjonalistów. Dlatego też brak znajomości języka polskiego nie jest czynnikiem wykluczającym możliwość sporządzenia opinii w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego.  

Jak długo trwa badanie? 

Długość badania uzależniona jest od kilku czynników – liczby osób badanych wskazanych przez Sąd (np. rodzice, dzieci, dziadkowie, obecni partnerzy rodziców), liczby specjalistów mających uczestniczyć w opracowaniu opinii (np. poszerzenie zespołu o lekarza psychiatrę, seksuologa itp.), stopnia złożoności sprawy, dobranych technik diagnostycznych. Zwykle badanie z udziałem obojga rodziców i jednego lub dwojga dzieci trwa około kilku godzin (5-7 h). Badanie wówczas zajmuje najczęściej jeden dzień (od godzin porannych do popołudniowych), może ono jednak zostać podzielone na dwa/trzy spotkania ze specjalistami stosownie do potrzeb, także przede wszystkim potrzeb osób badanych. Badanie samo w sobie bywa stresujące, obciążające dla uczestników. Dbając o ich komfort, dobrostan psychiczny (w tym często małych dzieci), diagnoza w Fundacji Pomocownia może zostać podzielona na więcej aniżeli jedno spotkanie. Wówczas np. w jednym terminie realizowane są rozmowy z dziećmi, badania kwestionariuszowe, obserwacje relacji rodzinnych, w drugim zaś prowadzone są wywiady diagnostyczne z rodzicami  (bez udziału małoletnich dzieci – tak aby w miarę możliwości dzieci mogły uczestniczyć w badaniach jednorazowo). 

Jak wygląda badanie?  

Przed realizacją badania specjaliści odpowiadający za przygotowanie opinii otrzymują od Sądu akta sprawy do zapoznania. Osoby przeprowadzające badanie znają w związku z tym dotychczasowy przebieg sprawy oraz materiał dowodowy zgromadzony w ramach postępowania. Na początku spotkania, osoby badane otrzymują informacje na temat przebiegu badania, w tym zasad obowiązujących podczas jego trwania (np. zakaz rejestrowania, nagrywania przez osoby badane), następnie pobrane są od uczestników zgody na udział w badaniu – zgoda udzielona przez rodziców jest jednocześnie zgodą na badanie małoletnich. Należy pamiętać, że mimo iż diagnoza rodziny jest zlecona przez Sąd udział w badaniu jest dobrowolny, dlatego też uczestnicy przed przystąpieniem do diagnozy otrzymują formularz zgody na realizację badania. Ponadto każdy z uczestników może zrezygnować z udziału w dalszej procedurze na każdym etapie – wówczas zespół opiniujący informuje o tym Sąd. Sędzia może w takiej sytuacji zlecić sporządzenie opinii częściowej z dostępnego materiału. 

Badanie właściwe składa się z kilku podstawowych elementów: 

– badania psychologiczno – pedagogiczne stron (wywiady psychologiczne z wnioskodawcą / uczestnikiem postępowania, powodem / pozwanym, badania testowe, obserwacja), 

– badanie małoletnich (rozmowa kierowana, obserwacja, ew. badania testowe) 

– obserwacja relacji rodzinnych; 

– w zależności od składu zespołu wskazanego przez Sąd może być to także badanie lekarskie stron np. przez lekarza psychiatrę.

Zespół opiniujący po zapoznaniu z aktami sprawy, analizie i interpretacji całościowego materiału zgromadzonego w trakcie badania w ciągu 21 dni roboczych od zakończenia badania wydaje opinię pisemną, którą wysyła do Sądu, załączając odpowiednią liczbę kopii dla każdej strony. Osoby badane powinny otrzymać kopię opinii od podmiotu zlecającego badanie (Sądu). 

Jak przygotować się do badania? 

Badanie trwa kilka godzin; warto z związku z tym zaopatrzyć siebie i dzieci w drugie śniadanie lub przekąski. Na terenie Fundacji POMOCOWNIA osoby badane mogą otrzymać kawę, herbatę, wodę. Istnieje również możliwość podgrzania posiłku. W lokalu Fundacji znajduje się pokój wyposażony w gry planszowe i zabawki (również dla młodszych dzieci), tak, by możliwie umilić dzieciom pobyt w trakcie badania. Istnieje jednak możliwość przyniesienia swoich gier, zabawek, książek stosownie do potrzeb dzieci.  Osoby z wadą wzroku korzystające ze szkieł korekcyjnych, soczewek proszone są o posiadanie ich w dniu badania, tak by mogły swobodnie przeczytać pytania / stwierdzenia zawarte w testach psychologicznych oraz uzupełnić formularz zgody na udział w badaniu. W dniu badania na teren Fundacji wpuszczane są tylko osoby badane, wskazane w postanowieniu Sądu – osoby towarzyszące nie mogą uczestniczyć w badaniu i w związku z tym przebywać na terenie Fundacji podczas badania rodziny. 

Jaką dokumentację zabrać ze sobą w dniu diagnozy? 

Osoby dorosłe powinny posiadać dokument potwierdzający tożsamość (dowód osobisty, paszport). W dniu badania warto zabrać ze sobą kopie dokumentacji dotyczącej dziecka /dzieci oraz stron: 

– medyczną – książeczki zdrowia, epikryzy jeśli dziecko było hospitalizowane, karty informacyjne dot. leczenia specjalistycznego jeśli dziecko jest takim objęte, w tym leczenia psychiatrycznego, przebiegu terapii psychologicznej jeśli dziecko korzystało z takich form wsparcia indywidualnie/grupowo; 

– szkolną – świadectwa szkolne, opinie ze szkoły np. wychowawcy, psychologa lub pedagoga pracującego w placówce edukacyjnej do której uczęszcza dziecko; 

– informacje nt. przebiegu leczenia, w szczególności psychiatrycznego, epikryzy z pobytu w szpitalu (jeśli osoba była hospitalizowana); 

– zaświadczenia dot. ukończonych warsztatów/szkoleń np. w zakresie kompetencji wychowawczych, informacje nt. przebiegu terapii / psychoterapii jeśli któraś ze stron uczestniczyła w tego rodzaju formach wsparcia (indywidualnie/grupowo). 

Szczegółowe informacje (Regulamin ZOFP) tutaj

Prosimy o kontakt pod adresem: zofp.opinie@gmail.com